Vandaag vijf jaar geleden overleed mijn grootmoeder. Ze werd 104. Het bewuste leven had haar al langer verlaten, maar het leek of haar lichaam op deze wereld wilde blijven tot al haar negen broers en zussen vredig waren heengegaan, als behoedster van de familie – haar jongste zus overleed twee maanden ervoor, op een leeftijd van 99 jaar.
De sterfdag van ‘moemoe’ is ook de dag dat ik gestopt ben met vlees eten. Ik vind het nog altijd moeilijk om dat verband te duiden, maar het is er wel. Alsof ze me die dag iets wilde leren en dat daar een veruitwendiging van is.
Mijn grootmoeder was altijd de Stille Kracht van ons gezin. Weinig woorden, veel warmte. Vandaag is het vijf jaar geleden en ik heb al enkele dagen het gevoel dat ze me weer iets wil leren.
Gisteren hoorde ik op de radio een citaat van Jean-Jacques Rousseau, het was blijkbaar de zoveelste geboortedag van de grote Franse filosoof. Het ging erom dat de mens dicht bij de natuur moet blijven. Ik interpreteer dat dubbel: de natuur als omgeving en de natuur, de aard van de mens zelf. Het past allebei bij mijn grootmoeder.
Ik was verrast door die link die zich zo plotseling aandiende, maar ik wist meteen ook dat het klopte. Het zet weer een aantal dingen in een nieuw perspectief, zoals het klimaatdichterschap dat ik afgelopen jaar opnam.
Maar de echte les ga ik in mezelf moeten zoeken. Misschien zal het net zo moeilijk uit te leggen blijken als het besluit om nagenoeg geen vlees meer te eten. De helderste zaken zijn soms het moeilijkst om uit te leggen.
Het is bijna juli, de riem gaat er stilaan af, meer tijd voor andere dingen. Zoals op ontdekkingstocht gaan. Schrijven lijkt me daartoe een mooie manier.